INWAZYJNE GATUNKI OBCE
Inwazyjne gatunki obce (IGO) to rośliny, zwierzęta, patogeny i inne organizmy, które nie są rodzime dla ekosystemów i mogą powodować szkody w środowisku lub gospodarce, lub też negatywnie oddziaływać na zdrowie człowieka (Ustawa o gatunkach obcych z dnia 11 sierpnia 2021 r. Dz. U. 2023. 1589 t.j. z późń zm.).
W szczególności IGO oddziałują negatywnie na różnorodność biologiczną, w tym na zmniejszenie populacji lub eliminowanie gatunków rodzimych, poprzez konkurencję pokarmową, drapieżnictwo lub przekazywanie patogenów oraz zakłócanie funkcjonowania ekosystemów.
W związku z powyższym konieczne jest podejmowanie działań przez szereg organów administracji publicznej w celu zminimalizowania tego zagrożenia. Ustawa nakłada także określone obowiązki na podmioty prywatne. Kto stwierdzi obecność tych gatunków w środowisku niezwłocznie zgłasza ten fakt gminie (wzór zgłoszenia - pliki do pobrania).
Następnie gmina przekazuje zgłoszenie organowi właściwemu do wprowadzenia tych danych do Centralnego Rejestru Danych o IGO. Po wprowadzeniu danych do Centralnego Rejestru Danych o IGO, gmina informuje podmiot odpowiedzialny za przeprowadzenie działań zaradczych o stwierdzeniu obecności w środowisku IGO stwarzającego zagrożenie dla Unii/Polski rozprzestrzenionego na szeroką skalę oraz o konieczności przeprowadzenia działań zaradczych.
Jeżeli podmiot odpowiedzialny za przeprowadzenie działań zaradczych stwierdzi nieobecność w środowisku IGO stwarzającego zagrożenie dla Unii/Polski w miejscu wskazanym w Centralnym Rejestrze Danych o IGO, informuje o tym RDOŚ (Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska).
BARSZCZ SOSNOWSKIEGO
Na terenie Gminy Szczytna zarejestrowano wiele siedlisk barszczu Sosnowskiego. Jest to inwazyjna roślina, która pochodzi z rejonu Kaukazu, a na tereny środkowej i wschodniej Europy została przeniesiona w 2 połowie XX wieku w celach uprawy i wykorzystania jej jako paszę dla zwierząt. Uprawy te szybko jednak zostały porzucone ze względu na stopień zagrożenia, jaki roślina zaczęła stwarzać dla zdrowia ludzi.
Barszcz Sosnowskiego to roślina silnie zachwaszczająca teren. Posiada włoski na liściach i łodygach wydzielające substancję parzącą. Parzące działanie związku nasila się podczas słonecznej pogody i wysokiej temperatury oraz dużej wilgotności powietrza.
Wśród objawów u osób mających kontakt z barszczem wymienia się: nudności, wymioty, bóle głowy, a także obrażenia układu oddechowego, oczu, a nawet wstrząs anafilaktyczny. Wskazuje się również na możliwość wpływu toksycznych związków na powstawanie nowotworów skóry.
DZIAŁANIA ZARADCZE
Zgodnie z § 4 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów (Dz. U. 2022. 2649 z późń. zm.), działania zaradcze obejmują w szczególności:
- środki fizyczne - wykopywanie, wyrywanie, koszenie, ścinanie, uszkadzanie, zbieranie, zaorywanie lub zacienianie tych roślin, ścinanie, uszkadzanie lub zbieranie części, z których te rośliny mogą się rozmnożyć, wypas zwierząt, zmianę stosunków wodnych, okrywanie, ściółkowanie, usuwanie wierzchniej warstwy gleby lub osadów dennych, odgradzanie, tworzenie stref buforowych dla tych roślin lub przetrzymywanie ich w obiektach izolowanych,
- środki chemiczne - stosowanie środków ochrony roślin wprowadzonych do obrotu na podstawie wydanego przez ministra właściwego do spraw rolnictwa zezwolenia lub stosowanie innych środków chemicznych zgodnie z odrębnymi przepisami dotyczącymi środków biobójczych.
Koszenie nie eliminuje rośliny ze środowiska, natomiast zapobiega wytworzeniu nasion, a tym samym dalszemu rozprzestrzenianiu. Warunkiem jest jednak wielokrotne powtarzanie zabiegów w trakcie sezonu wegetacyjnego, aby nie dopuścić do kwitnienia. Ponadto, częste koszenie powoduje „zmęczenie” rośliny, jest ona wtedy coraz słabsza i podatna na inne zabiegi.
Należy pamiętać, że stosowanie zabiegów chemicznych jest zabronione w bezpośrednim sąsiedztwie obszarów chronionych, w gospodarstwach ekologicznych, jak również w pobliżu zbiorników i cieków wodnych.
Jak się ustrzec przed poparzeniem ?
- nie dotykaj ich i nie zrywaj roślin przy użyciu gołych rąk,
- przebywając w bliskości barszczu Sosnowskiego chroń skórę i drogi oddechowe przed promieniowaniem UV (okulary i kremy z filtrem, odzież z nienasiąkliwych tworzyw sztucznych zakrywającą skórę, maski ochronne) pamiętaj, że skóra dzieci jest bardziej wrażliwa na toksyczne działanie soku barszczu,
- nie przebywaj w pobliżu barszczu Sosnowskiego ze względu na lotne olejki eteryczne emitowane do otocznia, które mogą osadzać się na skórze.
Postępowanie w razie kontaktu z barszczem:
- Dokładnie umyć skórę wodą z mydłem.
- Unikać słońca – chronić skórę przed światłem słonecznym przez dwie doby.
- Jeśli pojawią się objawy oparzenia niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Podstawa prawna:
1. Ustawa o gatunkach obcych z dnia 11 sierpnia 2021 r. (Dz. U. 2023. 1589 t.j. z późń zm.).
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych (Dz. U. UE. L. 2014. 317. 35 z późń. zm.).
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów (Dz. U. 2022. 2649 z późń zm.).
